Lịch sử thế giới đầy rẫy những chuyện khó hiểu, không thể giải thích được bằng lý luận đơn giản kiểu 1+1=2.
Thí dụ điển hình nhất là chiến tranh. Từ thời ông Adam ra đời, thiên hạ gần như không có ai thích chiến tranh hết, nhất là khi nhân loại càng ngày càng văn minh thì việc chống đánh đá nhau, chống chiến tranh lại càng mạnh. Ấy vậy mà lịch sử nhân loại từ mấy ngàn năm qua, không có một năm nào mà không có chiến tranh gì đó, xẩy ra tại một vài nơi nào đó, từ thời Tần Thủy Hoàng của Tầu tới Vercingetorix của Tây, tới thời… cụ Biden của Mỹ.
Ngày xửa ngày xưa, các cụ ta đã dạy ‘nhân chi sơ, tính bản thiện’. Trong một văn hoá khác, một ông triết gia Pháp, JJ Rousseau cũng nói về ‘le bon sauvage’. Đại ý trong cả hai khối văn hóa lớn đối nghịch nhau, Âu và Á, lúc nào cũng có những người lạc quan, tin tưởng vào lòng tốt bẩm sinh của thiên hạ.
