SỰ THẬT VỀ ACA VÀ OBAMACARE
Vấn đề lớn khiến hai chính đảng đánh nhau chết bỏ tới độ đóng cửa Nhà Nước hơn cả tháng, rồi lại chuẩn bị đóng cửa nữa cuối tháng Giêng tới, liên quan đến Obamacare, tức là cái bảo hiểm y tế của TT Obama đưa ra năm 2010 trong khuôn khổ luật y tế mới, có cái tên hấp dẫn là Affordable Care Act -ACA- để nhấn mạnh đây là luật đáp ứng nhu cầu y tế của toàn dân, mà lại với giá phải chăng, ai cũng trả được, nhất là những người lợi tức thấp.
Nôm na ra, tranh cãi về ACA chính là cái đinh đã đóng cửa Nhà Nước mới đây.
Dưới đây là tóm lược vài điểm quan trọng nhất của ACA:
- bắt các công ty bảo hiểm nhận cả những người đã có bệnh từ trước, mà không được phân biệt giá cả;
- bắt buộc tất cả mọi người đều phải mua bảo hiểm y tế, không có sẽ bị phạt tiền đáng kể (điều này đã bị quốc hội CH thu hồi), trong mục đích gia tăng số người có bảo hiểm, đóng tiền bảo phí cho các công ty bảo hiểm gỡ vốn;
- chính phủ sẽ phụ giúp việc trả bảo phí bằng cách cho phép người mua bảo hiểm y tế gọi là Obamacare được khấu trừ một phần tiền bảo phí khỏi thuế lợi tức qua tín dụng thuế -tax credit.
- thành lập cái gọi là 'thị trường Obamacare' -Obamacare market-, là một thứ 'chợ' trong đó các hãng bảo hiểm tham gia sẽ phải tuân thủ theo luật ACA, theo giá cả thỏa thuận với Nhà Nước và phải công khai hóa giá cả để người dân có thể vào mua bảo hiểm rẻ nhất và tốt nhất.
LỢI ĐIỂM CHÍNH CỦA ACA
Công bằng mà nói, luật ACA là một cuộc 'cách mạng' lớn trong bảo hiểm y tế: lần đầu tiên, tất cả các hãng bảo hiểm y tế -dù không qua 'thị trường' Obamacare- bị bắt buộc phải cung cấp bảo hiểm y tế cho tất cả mọi người, kể cả những người đã mang bệnh trầm kha mà việc chữa trị sẽ rất tốn kém. Trước đó, các công ty bảo hiểm đều có quyền từ chối những người có bệnh trước (pre-existing conditions) này, khiến không ít người bị bệnh nặng như ung thư, không có bảo hiểm, hay có bảo hiểm mà bảo hiểm không trả tiền chữa trị bệnh này, trong khi bệnh nhân không có tiền chữa trị, khai phá sản hay có thể chết.
Đây không phải là chuyện mới lạ gì. Nhiều TT trước Obama đã thấy rõ và muốn sửa đổi, nhưng họ thấy cái giá phải trả quá đắt, không thực tiễn, không thể là một giải pháp lâu dài được.
Tất cả đã được cựu TT Clinton tóm gọn hay nhất và chính xác nhất: "So you’ve got this crazy system where all of a sudden 25 million more people have health care and then the people who are out there busting it, sometimes 60 hours a week, wind up with their premiums doubled and their coverage cut in half. It’s the craziest thing in the world".
Cái công lớn của TT Obama, nhắm mắt áp đặt ACA bất kể cái giá phải trả, phải được lịch sử ghi nhận, không ai chối bỏ được.
OBAMACARE LÀ GÌ?
Obamacare là bảo hiểm y tế nằm trong luật ACA, cho những người
- a) không có bảo hiểm của Nhà Nước -quân nhân và công chức-,
- b) không có bảo hiểm của các sở làm, trong hầu hết các công ty nhỏ,
- c) chưa đến tuổi được Medicare,
- d) chưa đủ nghèo để được Medicaid,
- e) chưa đủ giàu để mua bảo hiểm riêng đầy đủ và đắt tiền.
Obamacare cần thiết cho những người làm nghề độc lập, làm công trong tiểu thương, hay phần lớn nông dân. Theo thống kê chính thức, số người cần Obamacare tương đối ít, khoảng 8% hay dưới 25 triệu dân Mỹ. Thế nhưng Obamacare lại là đề tài được bàn tới nhiều nhất vì Obamacare đụng thẳng vào túi tiền dân nghèo.
NHỮNG SAI LẦM CỦA OBAMACARE
Khi bung ra ACA , ai cũng biết ngay với Obamacare, bảo phí sẽ khá đắt, nên để khỏa lấp cái giá cắt cổ, Nhà Nước nhận sẽ trả một phần bảo phí, bằng cách cho dân trừ một phần tiền bảo phí vào trong thuế lợi tức qua cái gọi là tín dụng thuế -tax credit. Bảo phí giảm và Obamacare được gọi là affordable.
Đây là điểm thật quan trọng với đa số dân nghèo: Obamacare tương đối rẻ tiền, affordable cho dân nghèo thật. Và đó chính là điểm phe DC cố xoáy vào trong khi phớt lờ những thất bại khác như ta sẽ thấy dưới đây,
- Rất nhiều thanh niên trẻ tuổi, không bệnh hoạn gì mà vẫn bị bắt phải có bảo hiểm y tế, nghĩa là đóng bảo phí gần như hoàn toàn vô ích. Trên căn bản, là giới trẻ bị bắt phải trả bảo phí cho những người già, người bệnh, chứ không vì nhu cầu của chính giới trẻ, đưa đến bất mãn trong giới trẻ.
- Để có thể cạnh tranh hữu hiệu, các công ty bảo hiểm điều đình để giảm giá trả cho bác sĩ, bệnh viện, đưa đến hậu quả tốt là giảm giá y tế Mỹ, nhưng bù lại, nhiều bác sĩ và bệnh viện lớn không tham gia vào thị trường Obamacare; khiến rất nhiều người phải đổi bác sĩ, đổi thuốc, đổi nhà thương, đổi cách chữa trị, mà không yên tâm với bác sĩ mới, thuốc mới, cách chữa mới, bệnh viện mới, cho dù trước đó, chính Obama đã cam kết không ai cần phải đổi bác sĩ, đổi thuốc, đổi bệnh viện hay đổi hãng bảo hiểm.
- Nhiều công ty bảo hiểm nhỏ không đủ sức tài chánh để cạnh tranh với các công ty bảo hiểm lớn, nên đóng cửa, phá sản, hay bị công ty lớn nuốt; rồi cũng vì phí tổn, nhiều công ty bảo hiểm lớn đóng cửa các chi nhánh ở các tỉnh nhỏ hay vùng thôn quê hẻo lánh, ít khách hàng, đưa đến tình trạng cụ thể là dân tỉnh nhỏ hay vùng quê mất bảo hiểm y tế, có khi phải lái xe cả trăm cây số để tới phòng mách bác sĩ hay bệnh viện, hay đi mua thuốc.
- Việc nhiều công ty bao hiểm chết hay bị công ty lớn thu mua đưa đến tình trạng các hãng bảo hiểm lớn thống trị thị trường, tự do 'hét' giá, thi nhau đào cái mỏ vàng không giới hạn là tiền Nhà Nước. Chi phí y tế Mỹ nổi tiếng đắt nhất thế giới, bây giờ lại đắt nhiều hơn.
- Tạp chí National Affairs số phát hành mùa Thu 2025 đưa ra một bài nghiên cứu đầy chi tiết thống kê mới, cho thấy rõ cái hại khủng khiếp của Obamacare: việc các hãng bảo hiểm lớn tha hồ 'hét giá', với sự tiếp tay của quốc hội bị các tay tổ 'vận động hậu trường' -lobbying groups- mua chuộc, đã đưa đến tình trạng quái lạ và thật tai hại là phần lớn giá cả các dịch vụ y tế -bác sĩ, chữa trị, bệnh viện, thuốc men- các hãng bảo hiểm phải trả đã giảm, nhưng trái lại, đã tăng mạnh trong các hóa đơn các hãng bảo hiểm gửi cho Nhà Nước để xin tiền bồi hoàn, đưa đến tình trạng giá cả do Nhà nước trả cho các hãng bảo hiểm cao hơn giá thị trường.
- Dĩ nhiên, chưa kể những gian lận lan tràn vì lợi dụng, khai thác cái vung tiền dễ dãi, mỵ dân có vẻ vô trách nhiệm của đảng DC (nhìn vào Minnesota thì thấy ngay).
Nôm na ra, áp đặt những biện pháp của một Nhà Nước vú em xã nghĩa vào một kinh tế thị trường là chuyện trộn dầu vào nước lạnh, tức là chuyện không thể. Trừ phi dùng súng đạn và nhà tù, hay khi các quan ra điều lệ cũng là những người thao túng thị trường như ta đang thấy tại VN.
Những biện pháp trên có tính tạm thời nhằm cứu nguy khẩn cấp trong mùa đại dịch COVID, sẽ chấm dứt cuối 2025, để qua 2026, mọi trợ cấp mới của Biden sẽ hết hạn để trở về mức nguyên thủy của Obama, như Luật Giảm Lạm Phát -Inflation Reduction Act 2022 ghi rõ.
TRANH CÃI HIỆN NAY: TÍN DỤNG THUẾ
Điểm chính của tranh cãi đưa đến việc đóng cửa Nhà Nước là tín dụng thuế của cả Biden lẫn Obama, nghĩa là cái phần bảo phí cho Obamacare do Nhà Nước gánh chịu. Mà tiền Nhà Nước là gì nếu không phải đó là tiền thuế chính những người đó và những người dân khác phải đóng cho IRS. Nôm na ra, có hai cái gian của Nhà Nước Obama và Biden ta cần lưu ý:
- Nhà nước lấy tiền của dân -thuế- trao lại cho dân -tín dụng thuế-, nhưng chỉ nhấn mạnh việc trao tiền trong khi lờ đi chuyện lấy tiền.
- Tín dụng thuế là cái 'band-aid' -miếng băng dán nhỏ bịt những đứt tay hay vết thương ngoài da- để che giấu cái bệnh ung thư Obamacare.
Cái họa của việc chấm dứt các biện pháp của Biden và Obama là qua năm tới, những người hiện có Obamacare sẽ phải trả bảo phí cho Obamacare cao gấp hai lần hay hơn nữa của mức hiện tại; nhiều người đang nhận được Obamacare miễn phí sẽ phải trả bảo phí, có thể khá cao. Vừa vì mất trợ cấp vừa phải hứng chịu giá Obamacare ngày càng tăng như trên đã bàn qua. Người bị ung thư da thấy band-aid tín dụng thuế cầm được máu, tin ngay đó là thuốc trị ung thư nên ngần ngại nếu không muốn chống việc tháo bỏ cái band-aid đó.
Đưa đến tranh cãi: DC cho là bỏ những biện pháp trợ cấp sẽ có hậu quả cả chục triệu người sẽ mất bảo hiểm y tế vì trở thành quá đắt. Phe CH phản bác những biện pháp band-aid có tính gian trá, che giấu cái bệnh ung thư trầm kha, nhất là những gia tăng của Biden được đưa ra trong tình trạng đặc biệt khi COVID tấn công Mỹ, kinh tế đóng cửa, cả triệu người mất việc, mất lợi tức, bây giờ COVID không còn là một đe dọa nữa, cả chục triệu người đã có việc làm lại, tại sao phải duy trì những trợ cấp đặc biệt, luật là luật, đã ghi rõ đáo hạn cuối năm nay.
Thật ra, tín dụng thuế chỉ là vấn đề 'diện' mà phe DC phóng đại vì được nhiều người đề ý, là giảm bảo phí, để khỏa lấp vấn đề 'điểm' là những sai lầm cơ bản của ACA như nêu trên.
Đi xa hơn nữa, CH thấy ý kiến của đảng DC, 'vĩnh viễn hóa' những tài trợ cho Obamacare như một mánh khóe, một bước tiến khổng lồ về hướng xã nghĩa hóa, quốc doanh hóa toàn bộ hệ thống y tế -socialization of medical health system- theo mô thức xã nghĩa Tây Âu.
GIẢI PHÁP
Phải nói ngay, cả hai bên, CH và DC, chẳng bên nào có giải pháp gì để thay thế Obamacare hết, hay chính xác hơn, có cả trăm giải pháp nhưng lại không đạt được đồng thuận.
Mới đây, phe DC đề nghị một giải pháp mà họ cho là dung hòa: giữ nguyên trạng tài trợ qua tín dụng thuế trong 3 năm thay vì vĩnh viễn, trong khi chờ đợi một thỏa thuận về luật y tế mới; trong khi bên CH chỉ đồng ý gia hạn tín dụng thuế tối đa một năm.
Quý độc giả tinh ý sẽ thấy 3 năm, tới cuối năm 2028 cũng đúng là lúc Trump hết nhiệm kỳ, nghĩa là DC muốn giữ nguyên trạng tài trợ Obamacare tới hết thời Trump, rồi sau đó, hy vọng DC sẽ chiếm Tòa Bạch Ốc và quốc hội lại, để rồi khi đó đảng DC nắm quyền lại sẽ có thể áp đặt tài trợ Obamacare nói riêng và cả ACA nói chung mới theo quan điểm của họ.
Cả hai giải pháp CH và DC đang đưa ra đều chỉ là những biện pháp hưu chiến, câu giờ, mua thời gian tạm, chưa phải là giải pháp thật và lâu dài cho vấn nạn y tế Mỹ.
Trong khi TT Trump nói cứng, sẽ không có gia hạn tài trợ một ngày nào hết vì tài trớ Obamacare hay ngay cả toàn bộ ACA đều sai và hại. Ông đưa ra ý kiến thay vì lấy tiền khấu trừ thuế trả cho các hãng bảo hiểm, thì trừ thẳng tiền cho dân, nghĩa là trao lại tiền đó cho dân rồi cho họ tự chọn hãng bảo hiểm. Đây đúng là nguyên tắc nên tảng của kinh tế thị trường: trao tiền cho dân để họ tự chọn mua bảo hiểm, đưa đến cạnh tranh theo đúng nguyên tắc kinh tế thị trường, ép các hãng bảo hiểm, các nhà thương, các hãng thuốc, các bác sĩ,... phải tự hạ giá để cạnh tranh, chứ không còn chuyện tăng giá để kiếm thêm 'tiền chùa' do các công chức vô trách nhiệm cấp.
TT Trump cũng đưa ra một giải pháp cụ thể nữa là khuyến khích để dành tiền trong trương mục tiết kiệm đặc biệt gọi là Health Savings Account hay HSA, theo mô thức IRA, theo đó người dân có quyền bỏ tiền vào trương mục này, được khấu trừ khỏi thuế lợi tức, để sau này, khi cần, có tiền ngoài tiền bảo hiểm để chữa trị. Đây là ý kiến của TT Bush con đã được biểu quyết thành luật, đã được nhiều nước khác bắt chước như Trung Cộng, Nam Phi hay Singapore, tuy không thành công lắm tại Mỹ, nhất là với dân nghèo, vật lộn với cuộc sống hàng ngày chưa xong, nhất là dưới lạm phát của Biden, lấy đâu ra tiền để dành.
Nhắc lại: Thứ Tư 17/12/2025, phe CH trong hạ viện phê chuẩn một luật y tế mới thay thế cho ACA mà họ cho là sẽ giảm chi phí y tế cỡ 11%. Tất cả các dân biểu DC chống. Luật này sẽ phải qua thượng viện và sẽ khó trở thành luật vì CH sẽ không thể có 60 phiếu để vượt qua thủ tục filibuster mà phe DC sẽ lôi ra để cản. Do đó, bây giờ bàn tới luật mới hoàn toàn vô ích. Khi nào dự luật đó thành luật thật, ta sẽ nhìn kỹ hơn.
KẾT
Vấn đề bảo hiểm y tế cực kỳ phức tạp. Khi phân hóa chính trị ngày càng lớn mạnh, thì giải pháp vẫn chưa thể nào có.
